Tο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος υποδέχεται το Καλοκαίρι στον Θόλο και σε συνεργασία με την ARTWORKS τον διαμορφώνει σε ένα φιλόξενο νέο τόπο συνάντησης του κοινού, με πρωτότυπο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και έργα σύγχρονης τέχνης που πραγματεύονται τη σημασία του μύθου στο παρόν.
Η έκθεση ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ | ΝΕΟΙ ΤΟΠΟΙ στον Θόλο του ΚΠΙΣΝ περιλαμβάνει γλυπτά, εγκαταστάσεις και μια εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας και διερευνά τη μακρόχρονη και πολύπλοκη σχέση μας με τη μυθολογία, καθώς και τον ρόλο που αυτή διαδραματίζει στη βιωμένη πραγματικότητα και στα όρια της φαντασίας μας. 13 έργα σύγχρονης τέχνης αναμετρώνται με την κλίμακα του Θόλου· σε μια κοσμογονία διαφορετική, εμφανίζονται μυθικές φιγούρες που παραπέμπουν στο υπέδαφος, στο ανασκαφικό παρελθόν, στην τεχνολογική-ψηφιακή σφαίρα και στην επιστημονική φαντασία. Τον χώρο επιμελείται αρχιτεκτονικά η Ελένη Παπαναστασίου δημιουργώντας ένα σύστημα καθισμάτων. Η διάταξή τους είναι ελεύθερη, ώστε η κίνηση ανάμεσά τους και στα γλυπτά να μην είναι ιεραρχημένη ούτε καθοδηγούμενη, προκρίνοντας την αίσθηση ότι το σώμα βρίσκεται στο κέντρο μιας σφαίρας.
Τέσσερις σύγχρονοι καλλιτέχνες – Θεόδωρος Γιαννάκης, Πέτρος Μώρης, Πάνος Προφήτης, Βαλίνια Σβορώνου -, εκθέτουν έργα με ευθείες μυθολογικές αναφορές που δίνουν νέες ερμηνείες αρχετύπων. Επιχειρούν να αποκαλύψουν τους μηχανισμούς με τους οποίους κατασκευάζονται και εδραιώνονται πεποιθήσεις οι οποίες θεωρούνται πλέον αυτονόητες. Ταυτόχρονα, με τα έργα τους, εξετάζουν τη λειτουργία του μύθου, τη σχέση του με τις κατηγορίες «φύση» και «πολιτισμός» και τη χρήση του στην αφήγηση της επικαιρότητας, ενώ υπενθυμίζουν την συχνά ανατρεπτική του δυναμική. Οι δημιουργοί παρατηρούν τη μεταβαλλόμενη συνθήκη του μύθου και προτείνουν απρόσμενους, παιγνιώδεις και παραγωγικούς τρόπους αμφισβήτησης κυρίαρχων αφηγήσεων· οικειοποιούνται και ξαναγράφουν το σώμα του μύθου, ανιχνεύοντας νέα μορφολογικά μονοπάτια σε νέους τόπους.
Η έκθεση διοργανώνεται από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) σε συνεργασία με την ARTWORKS.
Αρχιτεκτονική χώρου-Ειδικές κατασκευές: Ελένη Παπαναστασίου (SNF ARTWORKS Fellow)
Συμμετέχουν οι: Θεόδωρος Γιαννάκης, Πέτρος Μώρης, Πάνος Προφήτης, Βαλίνια Σβορώνου (SNF ARTWORKS Fellows)
H έκθεση πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
MYΘΟΛΟΓΙΕΣ | ΝΕΟΙ ΤΟΠΟΙ
18/07/2022 – 11/09/2022 | 10.00-22.00
ΘΟΛΟΣ – Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ)
Ελεύθερη πρόσβαση
Τα έργα Σφίγγα V, IV και ΙΧ του Πέτρου Μώρη είναι μέρος της σειράς Future Bestiary. πρόκειται για μια συνάθροιση γλυπτών, όπου συστήματα γεωλογικής υλικότητας, ανοίκειας γλώσσας και ψηφιακής παραγωγής αποκαλύπτουν διαπλοκές μεταξύ της μνήμης του υπεδάφους και της μυθικής, κοινωνικής και τεχνολογικής κατασκευής του μέλλοντος. Μια σειρά έργων που αντλούν στοιχεία από ταφικά τεχνουργήματα, μορφές ύπαρξης που θεωρούνται χθόνιοι προστάτες της ζωής και του θανάτου. Οι κρυπτικές επιγραφές που συνοδεύουν αυτά τα τεκτονικά σώματα παράγονται από ψηφιακές αλγοριθμικές διεργασίες νευρωνικών δικτύων και λειτουργούν ως αντανακλάσεις των προφητειών και των αινιγμάτων που μυθολογικά συνδέονται με αυτά τα όντα.
Τα έργα Σίβυλλες και Άρπυιες του Πάνου Προφήτη αποτελούν ένα ξεχωριστό μυθολογικό σύμπαν. Οι Σίβυλλες και οι Άρπυιες είναι πλάσματα που ξεφεύγουν από το ορθολογικό πλαίσιο της εποχής τους· αγγελιαφόροι του κόσμου των πνευμάτων, χαρακτηρίζονται από μαντικές ικανότητες και αποκαλύπτουν αυτό που ο άνθρωπος δεν μπορεί ή φοβάται να αντιμετωπίσει. Τα γλυπτά έχουν κοινά μορφοπλαστικά χαρακτηριστικά· το σώμα απουσιάζει, ενώ το ανθρώπινο πρόσωπο και η οικειότητά του αντικαθίστανται από γεωμετρικές φόρμες, συνθέτοντας απόκοσμες, μεταφυσικές μορφές. Το βλέμμα των γλυπτών είναι μετωπικό, με τα μάτια να παραμένουν ανοιχτά χωρίς να ακολουθούν την υπόλοιπη ανατομία του προσώπου που στέκει σε πλάγια όψη. Προσομοιάζουν με μάσκες ή προσωπεία και ανακαλούν την τυπολογία απεικόνισης μυθικών μορφών και ηρώων, ενώ επιχειρούν να συνδέσουν την ανάγλυφη αφήγηση του μύθου με τη βιωμένη πραγματικότητα. Η τέχνη της Ασσυρίας, της Βαβυλωνίας, της Αρχαϊκής εποχής, του Βυζαντίου και μετέπειτα της Σοβιετικής Ένωσης συναντούν, εδώ, την επιστημονική φαντασία συνθέτοντας εξωπλανητικά όντα που έχουν ανθρωπόμορφη ανατομία και υπερμεγέθη μάτια.
Το έργο της Βαλίνιας Σβορώνου Ενδυμίων (Ένα Αντικείμενο Ομορφιάς είναι Χαρά Αιώνια) είναι μία εφαρμογή παρατήρησης ουράνιων σωμάτων (stargazing), που λειτουργεί ως πλατφόρμα για την αφήγηση μιας ιστορίας που ξεδιπλώνεται παράλληλα με ουράνια φαινόμενα. Η εφαρμογή τροφοδοτείται από έννοιες που σχετίζονται με την κατασκευή μύθων που περιβάλλουν τον ζωδιακό κύκλο, τους αστερισμούς και την αξιοποίησή τους ως μέσου πλοήγησης. Με αφετηριακό σημείο τον αρχαίο ελληνικό μύθο του Ενδυμίωνα, η εφαρμογή διερευνά την κεντρική ιδέα του ρομαντισμού για τη σχέση μεταξύ Ανατολής και Δύσης και τον αντίκτυπο που αυτή έχει στην κατασκευή αντιλήψεων για τον σύγχρονο κόσμο. Η εικαστικός χρησιμοποιεί τα εργαλεία της αστρονομίας, δημιουργώντας έναν κόμβο, όπου μυθολογίες -πέρα από χρονικά και γεωγραφικά όρια- συνομιλούν με την επιστημονική παρατήρηση. Στη σταδιακή αποκάλυψη της ιστορίας μέσω της ψηφιακής εφαρμογής, ο μύθος του Ενδυμίωνα αφομοιώνει τις παραλλαγές του κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, τις ρομαντικές αναγνώσεις του, αλλά και τις οικειοποιήσεις του από την ποπ κουλτούρα.
Η εγκατάσταση Ice Queen Chair, Endymion’s Repose (I-IV), είναι μια σειρά από γλυπτά-καθίσματα σε υπαίθριο χώρο για την παρατήρηση των άστρων. Η Σβορώνου εμπνέεται από σημαντικές περιόδους του design επίπλων και από σαπουνόπερες της δεκαετίας του ’80. Δανείζεται φόρμες και αισθητικές αναφορές από τον ρομαντισμό, τη μυθολογία, τον ουράνιο κόσμο, την ιστορία της τέχνης, την κοινωνική γλυπτική και την καθημερινή ζωή και τα τοποθετεί σε διάλογο με το περιβάλλον του Θόλου -που παραπέμπει και στον ουράνιο θόλο- στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τα καθίσματα ως κοινωνικά γλυπτά, αναδεικνύουν τον τρόπο που το σώμα και το βλέμμα στέκονται στο χώρο. Τα έργα φέρουν εγχάρακτα ίχνη διηγήσεων και ως φωτεινές χειρονομίες αποκαλύπτουν νέους τρόπους περιήγησης στην Ιστορία.
Οι Ημιτελείς Οικολογίες γνωστές και ως Γοργόνειο Σύμπλεγμα Ομομορφισμός του Θεόδωρου Γιαννάκη, δίνουν υλική υπόσταση σε οντότητες αόριστης γενεαλογίας ή καταγωγής. Οι μορφές προβάλλονται ως δύο γοργόνεια ανάμεσα σε φύλλα αλουμινίου που λειτουργούν ως ομιχλώδεις καθρέφτες. Τα γοργόνεια μπορούν να συσχετιστούν με τις ερινύες -χθόνιες δυνάμεις του υποκόσμου- που εκδικούνται για εγκλήματα που διαταράσσουν τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Το έργο μάς καθιστά μάρτυρες μιας διάσπασης και υπενθυμίζει τη ρήξη της ενότητας του μαγικού τρόπου ύπαρξης και την αναζήτηση μιας δυνητικής επανασύνδεσης. Λειτουργεί παράλληλα ως αποτροπαϊκό σύμβολο, τεχνο-κυβερνητικό όνειρο, αλληγορικό όραμα, αλλά και ως αίνιγμα. Στον φαινομενικά αντικατοπτριζόμενο ομομορφισμό του συμπλέγματος, τα γοργόνεια στέκονται σαν κάτι να παρεμβάλλεται στην ολότητά τους και επιχειρούν να υπερβούν ντετερμινιστικούς διαχωρισμούς του μυθικού, μηχανικού, ανθρώπινου και φυσικού περιβάλλοντος.
Η Ελένη Παπαναστασίου δημιουργεί μια καθιστική σύνθεση από 54 διαφορετικές μονάδες καθισμάτων, με την πολυπλοκότητα και την ελευθερία που απαντάται στη φύση, χρησιμοποιώντας, ωστόσο, ως οδηγό τα αυστηρά γεωμετρικά στερεά που συναντώνται στον Θόλο. Στόχος του συνόλου είναι η συνύπαρξη απλότητας και συνθετότητας, ομοιότητας και παραλλαγής, δομημένου και τυχαίου, κεντραρισμένου και έκκεντρου. Η διάταξη των καθισμάτων δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης κίνησης των επισκεπτών στο χώρο του Θόλου. Σε κάθε σημείο του χώρου, παρόλο που κινούμαστε τυχαία, παραμένει σταθερή η αίσθηση ότι το σώμα βρίσκεται στο κέντρο μιας σφαίρας.
