Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και η ARTWORKS, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), συνδιοργανώνουν την υπαίθρια ομαδική έκθεση «Unhappy Monuments» σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου.
14 από τους εικαστικούς καλλιτέχνες που βράβευσε η ARTWORKS στο πλαίσιο του 2ου Προγράμματος Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρουσιάζουν έργο τους στην έκθεση «Unhappy Monuments». Αντλώντας έμπνευση από το Δυστυχισμένο Ready-made (1919) του εικονοκλάστη Marcel Duchamp, ο επιμελητής της έκθεσης ζήτησε από τους καλλιτέχνες να επεξεργαστούν την έννοια του αντι-μνημείου. Σε αντίθεση με τη μονιμότητα, τη μνημειακότητα και την ευλάβεια που χαρακτηρίζουν τα μνημεία, το αντι-μνημείο είναι εφήμερο, εύθραυστο, δεν διεκδικεί απαραίτητα την προσοχή του θεατή, ενώ συχνά προϋποθέτει και τη συμμετοχή του. Τα έργα που προτείνουν οι καλλιτέχνες συνομιλούν με την αισθητική ταυτότητα και τον χαρακτήρα του πάρκου, το οποίο αποτελεί έναν αγαπημένο χώρο ανάπαυσης και ψυχαγωγίας για πολλούς Αθηναίους. Βασική επιδίωξη της έκθεσης «Unhappy Monuments» είναι η απρόσμενη συνάντηση με κάποια ασυνήθιστα μνημεία και η αίσθηση της τυχαίας ανακάλυψης στη διάρκεια μιας ανέμελης βόλτας.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Παναγιώτης Βορριάς, Θεόδωρος Γιαννάκης, Απόλλωνας Γλύκας, Αναστασία Δούκα, Σπύρος Κοκκώνης, Κατερίνα Κομιανού, Καρολίνα Κρασούλη, Κωνσταντίνος Κωτσής, Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Αγγελική Μπόζου, Μαργαρίτα Μποφιλίου, Μαρία Νικηφοράκη, Μαρίνα Παπαδάκη, Μαρία Τσάγκαρη
Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εικαστικών εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ
Συνδιοργάνωση: ΟΠΑΝΔΑ και ARTWORKS
Ιδρυτικός Δωρητής της ARTWORKS & Δωρητής της έκθεσης: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Διάρκεια έκθεσης: 10-20 Οκτωβρίου 2020
Ώρες λειτουργίας: 11.00-19.00
Πάρκο Ελευθερίας, Λεωφ. Βασ. Σοφίας. Στάση μετρό: Μέγαρο Μουσικής
Στον χώρο θα τηρηθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την τήρηση των υγειονομικών κανόνων, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας. Η χρήση ιατρικής μάσκας είναι υποχρεωτική όταν υπάρχουν συναθροίσεις, όπου δεν τηρείται η απόσταση του 1,5 μέτρου.
Λόγω των συνεχών αλλαγών και εξελίξεων όσον αφορά στα μέτρα για τη δημόσια υγεία, ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές, οι οποίες θα ανακοινωθούν άμεσα.
1. Παναγιώτης Βορριάς
«Turn the Pages», 2020
Οπτικοακουστική εγκατάσταση
Τo έργο Turn the Pages είναι μια ηχητική εγκατάσταση στο Πάρκο Ελευθερίας και αφορά στην υπαίθρια δραστηριότητα της ανάγνωσης στον εν λόγω χώρο. Υπογραμμίζει εννοιολογικά την πράξη αυτή, θέτοντας το διάβασμα ως μια γενικότερη εμπειρία στην οποία μετέχουν όλες σχεδόν οι αισθήσεις και τονίζει την υλική υπόσταση του βιβλίου έναντι σε μια ψηφιοποιημένη και ταχύρρυθμη, σχεδόν καταιγιστική μετάδοση γνώσης και πληροφορίας. Ξεφύλλισμα, γύρισμα της σελίδας ενός βιβλίου, μικρά ηχητικά μοτίβα χαμηλής έντασης στα όρια του μη αντιληπτού· το έργο τούς δίνει φωνή, βήμα, σημαίνουσα προσοχή. Εν τέλει, επιχειρεί αναφορά στη φραστική σημειολογία της ελληνικής γλώσσας, στην έννοια της γενικότερης αλλαγής, «γυρίζοντας σελίδα».
2. Θεόδωρος Γιαννάκης
«No Faces not Morphs (Psychopolitics Alpha… Gorgoneion Complex)», 2020
PLA υψηλής αντοχής, επικαλυμμένα με ακρυλικά και ρητίνες, 40×40×90 εκ.
Το No Faces not Morphs είναι μια αισθητική υπέρθεση, ένας συνδεμένος χρόνος, φαινομενικά ακίνητος, ενός είδους χωροχρονική γεωμετρία όπου το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι σχέσεις μιας οφθαλμαπάτης που επιμένει. Μία ακόμη οφθαλμαπάτη πρωτογονισμού που επιμένει, μια κβαντική οντότητα χωρίς πρόσωπο, χωρίς μορφή, μια υπέρθεση της κοσμοτεχνικής. Μια οντότητα τεχνητής νοημοσύνης η οποία δεν είναι κατασκευασμένη από λάσπη και δεν μπορεί να ονειρευτεί, να επιστρέψει στη σκόνη.
3. Απόλλωνας Γλύκας
«TELETOMB», 2020
Μέταλλο, μάρμαρο, UV εκτύπωση σε πορσελάνη, 100×25×25 εκ.
Κάθε επισκέπτης μιας κηδείας ενός τηλεχειριστηρίου θα περίμενε ότι αυτή η ανακοίνωση θα περιέχει ακριβείς πληροφορίες λειτουργίας για τις οποίες το τηλεχειριστήριο κατέληξε εδώ. Ωστόσο, το TELETOMB είναι το μνήμα του πομπού με το σελοφάν. Για κάποιο λόγο το έκανε η γιαγιά μου· πάντα μου φαινόταν αξιοπερίεργο να θέλει κάποιος να το κρατήσει στην αιωνιότητα. Πρέπει, βέβαια, να θυμόμαστε ότι δεν έχει σχέση με το αν είναι πολύτιμο ή αναντικατάστατο – αλλά η σύνδεση με τη συντροφιά που φέρει το καθιστά ζωτικής σημασίας. Άλλωστε, οποιοδήποτε εγχειρίδιο τηλεχειριστηρίου, ενώ μπορεί να αποδώσει με ακρίβεια τις λειτουργίες, δεν θα μπορούσε ποτέ να μυήσει τον αναγνώστη στην τέχνη του zapping.
4. Αναστασία Δούκα
«Κροκόδειλος», 2020
Τσιμέντο, 200×65×20 εκ.
Ξεκινώντας από το ομότιτλο διήγημα του Ντοστογιέφσκι, στο οποίο ένας Γερμανός φέρνει ως θέαμα στην Αγία Πετρούπολη έναν κροκόδειλο, ένας από τους ανθρώπους που πληρώνει για το θέαμα είναι ο Ιβάν Ματβιέιτς. Πλησιάζει όμως τόσο το φαινομενικά σε λήθαργο ερπετό ώστε εκείνο τον καταπίνει. Παραδόξως, μένει ζωντανός στην κοιλιά του κροκόδειλου -χάνει μόνο τα γυαλιά του και δεν βλέπει καλά- αλλά αποφασίζει να εκμεταλλευτεί τη συνθήκη και να συνεχίσει να δρα από εκεί μέσα. Επιλέγει να παραμείνει μέσα στην κοιλιά του ερπετού. Σε αυτό τον προτρέπουν φίλοι και γνωστοί από έξω.
5. Σπύρος Κοκκώνης
«Μοντέλα: Μεταλλικοί Πυλώνες», 2016-2020
Τσιμέντο, μέταλλο, λαμαρίνες
Κάθετη δοκός: βάση 57,5×57,5×10 εκ. και μέταλλο 280×8 εκ.
Οριζόντια σύνθεση: βάση 170×20 εκ., μέταλλο 150 εκ., ύψος σύνθεσης 100 εκ.
Ένας ιστός αλληλένδετων αναφορών αναδεικνύει κοινές ανάγκες. Όπως την ανάγκη για συσχέτιση με κάτι πίσω μας ή κάτω μας. Έδαφος φιλικό προς τον άνθρωπο πλάι σε πράξεις μοντέρνων αναφορών και τέχνη. Ο ήλιος είναι αβάσταχτος, οι μεταλλικοί πυλώνες θερμαίνονται, οι πέτρες είναι ακόμα κρύες. Η τέχνη της γλυπτικής ήταν βαριά, κοντά στη δουλειά του μαρμαρά, σήμερα είναι κάτι άλλο. Η φύση έχει αφήσει μια σπιθαμή εδώ πέρα και αλλάζει, εσύ κοιτάς το κινητό σου. Σε μια αέναη επανεπίσκεψη στην καθημερινότητα, οι αναφορές είναι πολλαπλά ερεθίσματα και προκαλούν συγκεκριμένες ευαισθησίες πολύ κοντά στη μνήμη, αλλά και την επιθυμία. Στον ιστό, στιγμές, συναντάς τους γονείς σου, τη γη, τα δέντρα, εμάς. Εκεί στέκεσαι για να αντιληφθείς τη θέση σου. Ο ιστός τροφοδοτεί την πυρηνική μας ανάγκη να συσχετιστούμε.
Κείμενο: Μιχαήλ Στάμος
6. Κατερίνα Κομιανού
«Ασίνη», 2018-2020
Κομμάτια αποβάθρας, λάστιχο, πίσσα, κοχύλι, μεταβλητές διαστάσεις
Βουλιάζει ὅποιος σηκώνει τὶς μεγάλες πέτρες·
τοῦτες τὶς πέτρες τὶς ἐσήκωσα ὅσο βάσταξα
τοῦτες τὶς πέτρες τὶς ἀγάπησα ὅσο βάσταξα
τοῦτες τὶς πέτρες, τὴ μοίρα μου.
Πληγωμένος ἀπὸ τὸ δικό μου χῶμα
τυραννισμένος ἀπὸ τὸ δικό μου πουκάμισο
καταδικασμένος ἀπὸ τοὺς δικούς μου θεούς,
τοῦτες τὶς πέτρες.
Γιώργος Σεφέρης, «Γυμνοπαιδία», Β΄: «Μυκήνες» (Οκτώβρης 1935)
Η συγκεκριμένη πρόταση βασίζεται στο έργο Ασίνη, το οποίο αποτελείται από έναν μώλο, ο οποίος μεταφέρθηκε από τη θάλασσα της Ασίνης στον χώρο της έκθεσης και αναφέρεται στο ποίημα του Σεφέρη. Μετά από μια σειρά αντιστροφών και μετακινήσεων, οι συγκεκριμένες πέτρες θα βρεθούν ξανά στον δημόσιο χώρο.
7. Καρολίνα Κρασούλη
«Alphabet», 2016-2020
Λάδι και γκέσο σε ξύλο, μεταβλητές διαστάσεις
Το έργο Alphabet (2016-2020), το οποίο αποτελείται από ζωγραφισμένα κομμάτια ξύλου τοποθετημένα σε ποικίλους συνδυασμούς, προέκυψε από την ακουαρέλα ενός τοπίου. Φτιαγμένη από οριζόντιες χρωματιστές γραμμές, στοχεύει περισσότερο στην ανάκληση της μνήμης ενός τοπίου παρά στην ίδια την αναπαράστασή του. Με την παρουσίαση του Alphabet (2016-2020) στο Πάρκο Ελευθερίας, δίδεται σε αυτή τη μνήμη μια φυσική έκταση, επιστρέφοντας τα χρώματα στον χώρο προέλευσής τους. Τα ξύλα είναι άλλοτε φανερά και άλλοτε κρυμμένα σε διαφορετικά σημεία, δημιουργώντας μια καινούρια φράση κάθε φορά. Η τοποθέτησή τους καλεί σε μια φανταστική βόλτα παρατήρησης, εξερεύνησης και ανακάλυψης, σαν το κυνήγι ενός χαμένου θησαυρού.
8. Κωνσταντίνος Κωτσής
«When we Opened our Eyes», 2020
Νάιλον ύφασμα, γέμιση μαξιλαριού, άμμος, 450 εκ. διάμετρος
Ο Jomo Kenyatta ολοκληρώνει τη ρήση του για τη Βίβλο και τους αποικιοκράτες, τη στιγμή που οι ιθαγενείς ανοίγουν τα μάτια τους και έχουν χάσει τη γη τους. Από το κλείσιμο στο άνοιγμα των ματιών, έχει λάβει χώρα ολόκληρη η διαδικασία περίφραξης των κοινών γαιών. Αυτή η θεμελιώδης διαδικασία σηματοδοτεί το πέρασμα από το προηγούμενο στο παρόν χρηματοοικονομικό σύστημα. Είναι η στιγμή που διαμορφώνονται οι έννοιες του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου και επανακαθορίζεται η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Ο ατελής κύκλος του έργου επαναφέρει την αρχετυπική κοινοτική συνθήκη, όπως την πλατεία του χωριού, την πεζούλα με τον πλάτανο και το κοινοτικό αλώνι.
9. Βιργινία Μαστρογιαννάκη
«Step», 2020
Νισύρικη ελαφρόπετρα και λάσπη, 30×62×11 εκ.
To step είναι προϊόν του γλυπτού Σκάλα, που βρίσκεται από το 2017 στα Παλαιά Λουτρά της Νισύρου. Η λέξη «step» παραπέμπει τόσο στη μετάφρασή της στην ελληνική γλώσσα ως σκαλοπάτι, αλλά και βήμα, όσο και στο βοήθημα γυμναστικής που χρησιμοποιείται για μυϊκή ενδυνάμωση. Το step ως υποπροϊόν του γλυπτού Σκάλα είναι κατασκευασμένο από νισύρικη ελαφρόπετρα και λάσπη. Για την εγκατάστασή του στο Πάρκο Ελευθερίας πρόκειται να βαφτεί με φωσφορούχα κίτρινη μπογιά, έτσι ώστε να παραπέμπει χρωματικά στη θειούχα, ηφαιστειακή προέλευσή του κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και να αποκτήσει μια φωτιστική αυτονομία κατά τη διάρκεια των νυχτερινών ωρών, απορροφώντας την ηλιακή ενέργεια της ημέρας.
10. Αγγελική Μπόζου
«It’s the stupidest vertical tea-party I ever was at in all my life», 2020
Κεραμικό, 100×60×60 εκ.
Η φράση «It’s the stupidest tea-party I ever was at in all my life» είναι τα τελευταία λόγια της Αλίκης στη Χώρα των θαυμάτων όταν αποχωρεί από το σουρεαλιστικό πάρτυ τσαγιού. Μετατρέποντας τα λόγια της σε ερώτηση: «Was my life the stupidest tea-party I have ever been at?» προκύπτει ταυτόχρονα η ανατροπή της οριζόντιας επιφάνειας του τραπεζιού μαζί με τα σύμβολα της σταθερότητας και της φαινομενικής ενότητας που φέρει. Στον κάθετο άξονα, η τοτεμική κατασκευή που προκύπτει, εναλλάσσει στοιχεία στήριξης και επιφάνειας ώσπου καταλήγει στην ουτοπική αναφορά ενός κήπου ή πιάτου – ή κήπου στο πιάτο.
11. Μαρία Νικηφοράκη
«Water Boatman», 2020
Live performance, οπτικοακουστική και κινησιακή
Σάββατο, 10/10, 19.00
To Water Boatman είναι μια χορογραφία γύρω από μια εμπειρία τοπίου και συναισθημάτων, και λειτουργεί ως εφήμερο μνημείο μιας προσωπικής περιπέτειας στον χρόνο. Δανειζόμενη στοιχεία από τον αφρικανικό χορό, που είναι άμεσα συνδεδεμένος με τη σχέση του ανθρώπου με το σώμα, την ιστορία και την αισθησιακότητα, το έργο προτείνει μια εναλλακτική διατύπωση της προσωπικής αφήγησης.
12. Μαργαρίτα Μποφιλίου
«Άρνηση της άρνησης», 2020
Σίδερο, πηλός μοντελισμού, ταινία gaffer, κόλλα, πλαστικό, δεματικά , δεματικά, 120×160×93 εκ.
Το αντικείμενο για κάθισμα και ανάκλιση είναι μια άλλη μορφή που παίρνει η ξεκάθαρη οριοθέτηση του σώματος και της ταυτότητας του υποκειμένου. Είναι επίσης μια τάση για συνεχή αποστασιοποίηση του σώματος από τη γη και άρα τον έλεγχο επάνω στη φύση. Ή, η απόδειξη πως έχουμε χάσει τον έλεγχο επάνω της και τη φοβόμαστε πιο πολύ από ποτέ. Ο διαχωρισμός που πρέπει να υπερασπιζόμαστε για να αισθανόμαστε ασφαλείς, δεν μας το εξασφαλίζει και η πραγματικότητα των αλληλεπικαλυπτόμενων ταυτοτήτων μας, έμβιων και άβιων, διαφέρει ριζικά από την επιθυμία μας αυτή. Η ροή και η αλλοίωση των εναλλασσόμενων στοιχείων χαρακτηρίζει την αναπαραγωγή της ζωής, όπως αυτή διαμορφώνεται.
13. Μαρίνα Παπαδάκη
«Bread and Butter», 2020
Ψηφιακό τύπωμα σε σατέν, 60×125 εκ.
Η σημαία Bread and Butter είναι ένα in situ έργο για το Πάρκο Ελευθερίας, με σύμβολο το διαχρονικά, εννοιολογικά φορτισμένο ψωμί και τις κοινωνικές του προεκτάσεις. Από τη μία χρησιμοποιείται η σημαία, ως αποτύπωση εμβλήματος ή συμβόλου αλλά και οριοθέτηση περιοχής, και από την άλλη η τροφή, ως ένα από τα βασικά αγαθά επιβίωσης. Θέτοντας στο επίκεντρο την αξία της πρώτης ύλης, το εργαλείο της μαζικής παραγωγής και την έννοια του «μοιράζεσθαι», γίνεται μια αναφορά στα κοινωνικά όρια τα οποία καθορίζονται από τις βασικές μας «ιδιότητες» και τα εκάστοτε μέσα συντήρησής μας.
14. Μαρία Τσάγκαρη
«#loveshots, or collected histories of an infinite longing», 2020
Το έργο #loveshots, or collected histories of an infinite longing είναι ένα συμμετοχικό διαδραστικό σινεμά που συνδέει τη σχέση του έρωτα με το εφήμερο και του κινηματογράφου με το τυχαίο. Πρόκειται για μια δράση κατά την οποία το σενάριο μιας αινιγματικής ερωτικής ιστορίας διασπάται στις φράσεις του και χαρίζεται τυχαία στο κοινό της έκθεσης. Ένα διάφανο καρέ που τηρεί την κινηματογραφική αναλογία 16:9 και φέρει ένα θραύσμα του σεναρίου σε μορφή υπότιτλου δίνει στους επισκέπτες τη δυνατότητα μιας προσωπικής ερμηνείας του κειμένου εντός και εκτός εκθεσιακού χώρου. Οι επισκέπτες καλούνται να ανεβάσουν τις εικόνες και τα πλάνα που δημιουργούν στη σελίδα του project στο Instagram, συνοδευόμενα από το hashtag #loveshots, συνθέτοντας έτσι ένα ψηφιακό, ποιητικό τοπίο πολλαπλών εκδοχών του σεναρίου.
Φωτογραφίες: Νίκος Αλεξόπουλος