Η Μαρία Παπανικολάου είναι εικαστικός και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ). Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΙΚΥ, 2000) και κατόπιν σπούδασε γλυπτική στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών στην Ολλανδία ως υπότροφος του Huygens Scholarship Program (2008). Το 2011, αποφοίτησε από το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών της (ΑΣΚΤ) και, το 2022, υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στην ίδια σχολή με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση (2012-2016), του Ιδρύματος Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού (2013-2017), του A. G. Leventis Foundation (2015) και του Fulbright (2016-2017).

Η έκθεση Free from what (annexM, 2023) είναι η πρώτη ατομική της στην Ελλάδα. Ατομικές εκθέσεις έχει πραγματοποιήσει στην Ολλανδία, στο Expodium (Ουτρέχτη, 2007) και στο Filmhuis den Haag (Χάγη, 2008). Έχει επίσης συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, την Γερμανία και την Ολλανδία. Ενδεικτικά: Still Here Tomorrow, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (2019), Athens Adhocracy, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (2015), Expanded Senses, Μουσείο Εφαρμοσμένων Τεχνών Φρανκφούρτης (2015), Εκ νέου: Μια νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών, (ΕΜΣΤ, 2013), Art ID στο KunstVLAAI (Άμστερνταμ, 2008). Το 2015, έλαβε το βραβείο Open Call Prize στην Μπιενάλε Κινούμενης Εικόνας στη Φραγκφούρτη.

Διδάσκει στην ΑΣΚΤ και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και από το 2023 είναι Fulbright Greece Outreach Ambassador στο πεδίο των εικαστικών τεχνών.